The power of denial!

«Ποτέ μην υποτιμάς τη δύναμη της άρνησης». Την ατάκα την άκουσα ξανά χθες, βλέποντας την πανέξυπνη ταινία του Σαμ Μέντες, American Beauty. Η άρνηση στη ψυχολογία είναι συνώνυμη της «κατάπνιξης» στη ψυχανάλυση, αποτελεί μηχανισμό άμυνας του μυαλού προς την πραγματικότητα, η οποία συχνά είναι δυσάρεστη και επώδυνη. Ο πατέρας της ψυχανάλυσης, ο Φρόιντ, λέει πως υπάρχουν πολλές μορφές άρνησης: υπάρχει η απλή άρνηση κατά την οποία το άτομο απλά αρνείται τα δεδομένα και τα απορρίπτει συνολικά. Υπάρχει η ελαχιστοποίηση, κατά την οποία το άτομο δέχεται τα γεγονότα, αλλά απορρίπτει τη σοβαρότητα τους. Η καλύτερη όμως είναι η τελευταία, ίσως επειδή είναι και η πιο συχνή: λέγετε προβολή (projection) και όταν συμβαίνει, το άτομο αποδέχεται τα γεγονότα και τη σοβαρότητα τους, αλλά δεν αναλαμβάνει καμία ευθύνη για αυτά. Η Άννα Φρόιντ ήταν από τις πρώτες που μελέτησε την κατάσταση της άρνησης και η ίδια την κατάταξε στις παθήσεις του ανώριμου μυαλού, ενός μυαλού, που όπως λέει, δυσκολεύεται να διδαχθεί και να αντιμετωπίσει την πραγματικότητα.
Η θεωρία της «άρνησης» είναι –λένε- πολύ σημαντική και στη μελέτη του εθισμού. Για την ακρίβεια, η άρνηση είναι το πιο κοινό νόσημα. Αν μάλιστα βασιστούμε στη θεωρία για να κάνουμε τη διάγνωση, τότε θα τη βρούμε εύκολα παντού γύρω μας. Θα τη βρούμε στους παλαιούς ψηφοφόρους, που ψηφίζουν τα ίδια κόμματα, ρίχνοντας τα όσα βλέπουν και ακούν εναντίον τους σε «πόλεμο λάσπης» και «προβοκάτσια» από τους αντιπάλους. Θα τη βρούμε στον εθισμό μερικών συμπολιτών μας στα τηλεοπτικά προϊόντα και στους τηλεοπτικούς αστέρες, τους οποίους κρίνουν με βάση τη δημόσια και μόνο εικόνα που προβάλουν. Θα τη βρούμε στις σχέσεις των ανθρώπων και στην καθημερινότητα τους, την οποία περνάνε εσκεμμένα στην ευδαιμονία της άγνοιας. Θα τη βρούμε στους αισιόδοξους του πλανήτη, αλλά και στους απαισιόδοξους. Θα τη βρούμε στις γυναίκες, που αρνούνται πεισματικά να πιστέψουν πως ο άντρας που γνώρισαν δεν τις αγαπάει, παρά τις κραυγαλέες ενδείξεις και τη χρυσή σιωπή που τις κερνάει. Θα τη βρούμε στους καλλιτέχνες, που πιστεύουν στο ταλέντο τους, περισσότερο απ’ ότι το κοινό τους.

Δεν πρέπει ποτέ να υποτιμούμε τη δύναμη της «άρνησης». Είναι ο λόγος που κάνουμε τα ίδια λάθη, που γυρίζουμε στις ίδιες σκέψεις, που αναθεωρούμε τις ίδιες καταστάσεις και πάλι βγάζουμε τα λάθος συμπεράσματα, που προσπαθούμε δίχως αντίκρισμα, που χάνουμε τον πολύτιμο χρόνο μας.

Τον τελευταίο καιρό η άρνηση έχει γίνει η καλύτερη μου φίλη. Ευτυχώς που η λογική μου είναι κάτι παραπάνω από φίλη, είναι αδερφή, και η αλήθεια, όσο και να την φτιασιδώνεις παραμένει το ίδιο άσχημη.

Καλημέρα!