1 Απριλίου 2010

Δημοσιογραφία πολλών ταχυτήτων….Η άλλη πλευρά του νομίσματος.



«Είμαι σαν την Τζούλια! Και η δικιά μου δουλειά κρέμεται στα περίπτερα κάθε μέρα, αλλά δεν πρόκειται ποτέ να αποκτήσω την αμοιβή της, όσο και να δουλέψω». Αυτό μου είπε γελώντας πρόσφατα μια καλή φίλη , που τα τελευταία 7 χρόνια δουλεύει ως δημοσιογράφος σε επαρχιακή εφημερίδα. Η ατάκα της με έκανε να σκεφτώ ξανά πόσες πολλές όψεις τελικά έχει η κάθε ιστορία. Μας χωρίζουν μόνο μερικά χιλιόμετρα από την πρωτεύουσα, κι’ όμως, οι δημοσιογράφοι της επαρχίας δεν θα γευτούν ποτέ τα κρυφά οφέλη του επαγγέλματος που διάλεξαν να υπηρετήσουν. Οι πιο πολλοί απ’ αυτούς δεν θα χτίσουν ποτέ τα πολυτελή σπίτια που συχνά πυκνά βλέπουμε να έχουν οι διάφοροι τηλεοπτικοί αστέρες της πρωτεύουσας. Για την ακρίβεια, οι πιο πολλοί από αυτούς θα ζήσουν με τα χίλια ζόρια και θα είναι χρεωμένοι σε τράπεζες μέχρι τα βαθειά γεράματά τους. Οι πιο έξυπνοι και ευέλικτοι θα τα παρατήσουν με την πρώτη ευκαιρία. Οι ιδεολόγοι θα παραμείνουν, θα το παλέψουν, θα κάνουν τους συμβιβασμούς τους και θα επιβιώσουν, ίσως μάλιστα να καταξιωθούν κάποτε.
Το ξέρω ότι δεν λέω κάτι καινούργιο. Δουλειές «πολλών ταχυτήτων» υπάρχουν παντού, σε κάθε σχεδόν εργασιακό τομέα στην Ελλάδα, μα πρόσφατα έπεσα πάλι μπροστά σε μια επιστολή που είχα γράψει κάποια χρόνια πριν σε έναν εκδότη, ως απάντηση σε μία έντονη συζήτηση που είχαμε κατ’ ιδίαν, όταν τον προσέγγισα με την ελπίδα να εργαστώ στο περιοδικό του. Η επιστολή που ακολουθεί πιστεύω ότι συνοψίζει αρκετά εύστοχα τα «κακώς κείμενα» του επαγγέλματος και τα εμπόδια που πρέπει να υπερπηδήσει κάποιος, που θέλει να καθιερωθεί στο χώρο αυτό. Τα πιο πολλά από αυτά τα εμπόδια τα βάζουν οι ίδιοι οι εκδότες-ιδιοκτήτες σταθμών στους νέους και επίδοξους δημοσιογράφους. Τα υπόλοιπα τα βάζουν οι ίδιοι οι συνάδελφοι τους. Η καλή διάθεση βέβαια για ένα καλό αποτέλεσμα υπάρχει εκατέρωθεν, αλλά ως γνωστών, the road to hell is paved with good intentions
Αντί για απάντηση, η επιστολή μου έτυχε ολοσέλιδης δημοσίευσης στο επόμενο τεύχος του εν λόγω περιοδικού. Υποθέτω πως ο εκδότης μάλλον συμφωνεί μαζί μου σε όσα του έγραψα για το χώρο που διάλεξε να υπηρετήσει ή απλά έψαχνε αυτό το κάτι για να συμπληρώσει την ύλη του περιοδικού του.
«Αγαπητέ κύριε X,
Πάντα πίστευα πως εκφράζομαι καλύτερα όταν γράφω, παρά όταν μιλάω γι' αυτό και σας στέλνω αυτό το μαίλ. Κατάλαβα δύο πράγματα μετά τη συνάντηση μας. Το πρώτο είναι πως αγαπάτε πολύ αυτό που κάνετε και δεν μπορώ παρά να σας θαυμάζω γι' αυτό. Το δεύτερο είναι πως είστε πολυάσχολος άνθρωπός γι' αυτό και δεν θα φάω άσκοπα το χρόνο σας με πολλά λόγια. Θα γράψω απλώς τόσα όσα πρέπει για να γίνω κατανοητή.
Ξεφύλλισα άπειρες φορές το τεύχος που μου δώσατε. Σταμάτησα σε κάθε θέμα του με προσοχή. Θυμήθηκα τα λόγια σας.
«Η δημοσιογραφία είναι λοιπόν 95 % ιδρώτας και 5% έμπνευση». Έμπνευση δεν συνάντησα ακόμη. Θα σας πω όμως τι γνωρίζω για τον ιδρώτα. Στην πρώτη μου δουλειά σε έναν από τους δημόσιους ραδιοφωνικούς σταθμούς παρακαλούσα τους δημοσιογράφους να μου αναθέσουν έστω και ένα θέμα. Μετά από μήνες το κατάφερα. Έτρεχα σε όποιο ρεπορτάζ μου επιτρεπόταν βάζοντας λεφτά από την τσέπη μου για τη μεταφορά μου. Με το καιρό άρχισα να πηγαίνω από μόνη μου σε κάποια ρεπορτάζ, χωρίς να ζητώ έγκριση. Η επιβράβευση μου ήταν ότι κάποια στιγμή η διευθύντρια του σταθμού αποφάσισε να μου πληρώσει το ταξί για ένα ρεπορτάζ.

Στην επόμενη δουλειά μου κάλυπτα όλα τα θέματα της τοπικής επικαιρότητας σχεδόν μόνη μου. Όπως και πριν, για να πάω στα ρεπορτάζ έβαζα λεφτά από την τσέπη μου. Ξεκίνησα την περίοδο των τοπικών εκλογών. Βγήκα για ρεπορτάζ στις 9 το πρωί και γύρισα σπίτι μου στις 2 το βράδυ. Τα απογεύματα κάλυπτα όσα ρεπορτάζ μπορούσα, καθώς και τα νομαρχιακά και δημοτικά συμβούλια χωρίς ποτέ να μου το ζητήσει η επιχείρηση. Δούλευα 6 μέρες την εβδομάδα, τουλάχιστον 7 ώρες την ημέρα για λιγότερο από 200 ευρώ το μήνα. Στην επόμενη δουλειά μου έκανα τα ίδια για λιγότερο από 300 ευρώ το μήνα. Θα μπορούσα να πω και άλλα πράγματα μα θα σας κουράσω και δεν επιθυμώ κάτι τέτοιο.

Η δημοσιογραφία λοιπόν είναι 100% ιδρώτας, καθόλου έμπνευση, καθόλου δόξα και - όπως τουλάχιστον προκύπτει και από τα παραπάνω - καθόλου χρήματα. Τα μέσα μαζικής ενημέρωσης είναι επιχειρήσεις. Οι επιχειρήσεις βασίζονται στο κέρδος και χρειάζονται υπαλλήλους και οι δημοσιογράφοι είναι ακριβώς αυτό: υπάλληλοι. Ίσως κάποιος, κάποτε λοιπόν, καλά θα ήταν να κάνει ένα αποκαλυπτικό ρεπορτάζ για τους τοπικούς δημοσιογράφους (αντί για τους δικηγόρους).

Επιστρέφω στο θέμα μας λοιπόν. Τι θα μπορούσε να προτείνει κάποια σαν και εμένα (με 4 τουλάχιστον χρόνια απουσίας από το χώρο) σε έναν εκδότη περιοδικού; Ένας καθηγητής μου στο πανεπιστήμιο μ' είχε συμβουλεύσει να γράφω πάντα για τα θέματα που γνωρίζω. Δυστυχώς, τα μόνα θέματα που γνωρίζω για την ώρα είναι τα παρακάτω:

  • Ανεργία. Φτάνουν 20 λεπτά αναμονής στην ουρά για το επίδομα για να γευτεί κανείς τι πάει να πει απελπισία. Την βλέπεις χαραγμένη στα πρόσωπα των γύρω σου. Πολλοί από αυτούς είναι πτυχιούχοι - σαν και εμένα - σίγουρα όμως δεν περίμεναν κάτι τέτοιο όταν χαμογελούσαν διάπλατα τη μέρα της αποφοίτησης τους.
  • Η γενιά των 700 ευρώ. Ποια 700 ευρώ; Τα 700 είναι πολλά, δεν τα βρίσκεις εύκολα. Να λες και ευχαριστώ.
  • Ορδές πτυχιούχων δίχως επαγγελματικά δικαιώματα. Σχολές με εκατοντάδες φοιτητές, οι οποίοι αποφοιτούν για να μπουν στις λίστες του ΟΑΕΔ. Αν το λέει η ψυχούλα τους θα δεχτούν οποιαδήποτε δουλειά. Ένα πρωί, δέκα χρόνια μετά, θα ξυπνήσουν και - αν είναι τυχεροί - θα αναρωτηθούν γιατί παρέμειναν σε μια δουλειά που μισούν για τόσο πολύ καιρό.
  • Κόστος. Τα πάντα έχουν κόστος σήμερα. Κυρίως ψυχολογικό. Δυστυχώς, για να καλύψουμε αυτό το κόστος δεν υπάρχει δάνειο.

Όπως αντιλαμβάνεστε δεν είμαι σε θέση να σας προτείνω κάποιο θέμα για το τεύχος σας. Δεν είμαι αρκετά καλή δημοσιογράφος, μα αγαπώ την αλήθεια και έχω μεγάλη ανάγκη την έμπνευση. Λυπάμαι πολύ αν σας κούρασα. Δεν γνωρίζω αν κερδίσατε μια συνεργάτιδα, μα κερδίσατε σίγουρα μια αναγνώστρια.

Με εκτίμηση»

4 σχόλια:

bozonio.gr είπε...

υπήρξε απάντηση στο παραπάνω?αν ναι θα ήταν ενδιαφέρον να μάθουμε το περιεχόμενο της.

anidifranco είπε...

Όπως έγραψα, η επιστολή μου δημοσιεύτηκε. Οι πρώην συνάδελφοι δημοσιογράφοι δεν είπαν τίποτα, μην θέλοντας να ταράξουν τις σχέσεις εξάρτησης που έχουν με τους εκδότες τους ή πιθανώς μη έχοντας κάτι να πουν εναντίον της άποψης μου. Μία μόνο φίλη με πήρε να μου πει πως εφόσον δημοσιεύτηκε θα έπρεπε να απαιτήσω να πληρωθώ γι’ αυτό, πράγμα που δεν έκανα. Ο εκδότης του περιοδικού με άφησε να καταλάβω πως είναι ανοιχτός σε μια συνεργασία, αλλά με τους δικούς του όρους. Οι όροι του ήταν απλοί: δεν είχα δικαίωμα να πω «όχι» σε κανένα από τα θέματα που θα μου ανάθετε. Κοινώς έψαχνε ένα δημοσιογράφο-υπάλληλο και όχι έναν σκεπτόμενο δημοσιογράφο, με άποψη και προσωπικότητα. Αρνήθηκα την πρόταση του όσο πιο ευγενικά μπορούσα.

Δημήτρης είπε...

Καλησπέρα και χρόνια πολλά!!

είχα πριν κάποια χρόνια την τύχη να κάνω μια ραδιοφωνική εκπομπή σε μεγάλο ραδιοφωνικό σταθμό της Αθήνας με έναν δημοσιογράφο...
αν θες μπορείς να βρεις τα off air της εκπομπής στον Φαίδωνα αν το ψάξεις λίγο στα κρεμασμένα... ;-)

λοιπόν... η εμπειρία αυτή μου έμαθε πάρα πολλά! είδα μπροστά μου πως στήνεται όλο αυτό... είδα την παρέμβαση από τα απάνω γραφεία στα όσα έβγαιναν στον αέρα είδα την αγωνία στα μάτια κάποιων νέων δημοσιογράφων για το μεροκάματο... είδα πως μπαίνουν σε σειρά οι ειδήσεις και τι θεωρείται σημαντικό και τι όχι... και πολλά άλλα χρήσιμα και άκρως ενδιαφέροντα...

ξέρεις τι κατάλαβα μετά από 4 ώρες και αργότερα που τα ξανασκεφτόμουν όλα και ξανάκουγα την εκπομπή... πως το θέμα ενός μέσου για αυτόν που το έχει είναι να πουλήσει και αυτό γιατί το να πουλάς φέρνει χρήμα και αυτός είναι ο μόνος στόχος που έχει ο επιχειρηματίας που είναι ο εργοδότης οπότε τα υπόλοιπα τα βρίσκεις μόνος σου...

τι θα πει το τελευταίο... θα πει πως το πως θα πορευτείς ως επαγγελματίας είναι δική σου υπόθεση... και ο καθένας τραβάει τον δρόμο του...

το πρόβλημα είναι πως πολλοί επιχειρηματίες δεν επιχειρούν αλλά βασίζονται στην πεπατημένη... δεν τολμούν και δεν βγάζουν τα αυτιά τους στην κοινωνία να δουν τι πραγματικά θέλει ο κόσμος...
από την άλλη παίζονται και άλλα παιχνίδια όταν ένα σύστημα θέλει αποβλακομένα όντα που το μόνο που θα κάνουν είναι να δουλεύουν και να καταναλώνουν τότε μια δημοσιογράφος σκεπτόμενη και με προσωπικότητα μοιαζει με παραφωνία στο όλο σκηνικό...

καλό βράδυ!!!

anidifranco είπε...

Δημήτρη καλημέρα και Χρόνια Πολλά και από μένα. Τα πράγματα στους σταθμούς της Αθήνας και Θεσσαλονίκης είναι σαφώς πιο αυστηρά και δύσκολα, σε ότι αφορά το ποιος λέει τι και πως. Τα πράγματα στην επαρχία είναι πιο χαλαρά, αλλά η λογοκρισία είναι κομμάτι του παιχνιδιού για κάθε δημοσιογράφο. Δυστυχώς, επειδή στην επαρχία είμαστε λιγότεροι, ο ανταγωνισμός μεταξύ μας είναι καταστροφικός. Το ίδιο καταστροφικά είναι και τα πολλά κολλητιλίκια με τους παράγοντες και εκδότες. Σίγουρα, το πώς ο καθένας θα κινηθεί είναι θέμα προσωπικότητας, μόρφωσης και –για μένα τουλάχιστον- ηθικών φραγμών! Ένα άλλο κακό της επαρχίας: δεν είναι τι ξέρεις, αλλά ποιον ξέρεις! Δυστυχώς, δεν εκτιμούν και δεν υπολογίζουν τη γνώση και τη μόρφωση στον επαγγελματία. Για μένα αυτό είναι ΜΕΓΑ λάθος. Σ’ ευχαριστώ για το σχόλιο σου. Keep them coming! They make me think!