10 Μαρτίου 2010

The Cove….the truth is out there and it’s painful…


Όσο και να αγαπώ τη μυθοπλασία, όσο και να με συναρπάζει η ιδέα του φανταστικού, η αλήθεια είναι μία: η εικόνα ενός ντοκιμαντέρ μπορεί να αλλάξει τον κόσμο. Χθες βράδυ είχα την ευκαιρία να παρακολουθήσω το -βραβευμένο με Όσκαρ τώρα πια- ντοκιμαντέρ, με τίτλο The Cove. Το είχα καιρό στη λίστα με τα ντοκιμαντέρ που ήθελα να δω, κυρίως λόγο της θεματολογίας του και του γεγονότος ότι ο σκηνοθέτης και εμπνευστής του είναι ελληνικής καταγωγής.
Όπως και να το δει κανείς, ένα είναι σίγουρο: οι συντελεστές αυτής της παραγωγής γνωρίζουν καλά τόσο την τέχνη του ντοκιμαντέρ, όσο και την τέχνη του κινηματογράφου. Ο χρυσός κανόνας που καθορίζει την αξιοπιστία ενός ντοκιμαντέρ είναι η σφαιρική προσέγγιση ενός θέματος και η χρήση όσο το δυνατόν περισσότερων δεδομένων (είτε επιστημονικών, είτε από επίσημες πηγές [βλέπε δελτία ειδήσεων, εφημερίδες, επιστημονικά έντυπα κτλ.]) για να αποδείξουν στον θεατή πως α) κατέχουν το θέμα που παρουσιάζουν και β) όλα αυτά που παρουσιάζουν δεν είναι απλά και μόνο δημιουργήματα της νοσηρής φαντασίας κάποιων, αλλά υφίστανται στην πραγματικότητα.
Από αυτή την άποψη, οι συντελεστές τα καταφέρνουν μια χαρά. Με τη χρήση δεκάδων πληροφοριών, αλλά και τη συμμετοχή επιστημόνων και μελών των κυβερνητικών και μη οργανώσεων που έχουν ως σκοπό το περιορισμό της αλιείας των φαλαινών και των δελφινιών, καταφέρνουν να φέρουν τον θεατή αντιμέτωπο με μια πραγματικότητα που δεν μπορεί να αγνοήσει. 




Μπορεί οι ρεαλιστικές εικόνες και τα αδιαμφισβήτητα στοιχεία και αποδείξεις να είναι το εισιτήριο για τη «νομιμοποίηση» ενός ντοκιμαντέρ στα μάτια των θεατών, αλλά είναι το συναίσθημα και το αντίκτυπο που αυτό έχει στη ψυχολογία των θεατών που κάνει ένα ντοκιμαντέρ πετυχημένο ή όχι. Ας μην ξεχνάμε πως το ντοκιμαντέρ, όπως και οι ταινίες μυθοπλασίας (μερικές από αυτές τουλάχιστον), διηγείται μια ιστορία και μέσω αυτής προσπαθεί όχι μόνο να πείσει τον θεατή, αλλά και να τον κινητοποιήσει. Και υπάρχει πολύ συναίσθημα στις εικόνες και στους μονολόγους του The Cove. Με αφετηρία την τραγική ιστορία του Richard O'Barry, ο οποίος ξεκίνησε ως εκπαιδευτής δελφινιών στα πλατό της δημοφιλούς σειράς Flipper για να καταλήξει ως ένας από τους πιο σημαντικούς υπέρμαχους της απελευθέρωσης τους από τα θαλάσσια πάρκα και τα πάρκα ψυχαγωγίας όπου κρατούνται ανά τον κόσμο, μέχρι την κινητοποίηση, την αγωνιώδης προσπάθεια και τελικά την επιτυχία μιας ομάδας ακτιβιστών να καταγράψουν με την κάμερα τους τη σφαγή των δελφινιών, το The Cove γεμίζει τον θεατή συναισθήματα.
Σίγουρα υπάρχουν κάποιοι που θα πουν πως τόσο η δομή του, όσο και οι εικόνες του θυμίζουν ταινία θρίλερ. Σίγουρα υπάρχουν κάποιοι που θα ισχυριστούν πως η προσήλωση του στις ενέργειες και στα λόγια των ακτιβιστών, το σπρώχνει επικίνδυνα προς την υποκειμενικότητα και τη μονομέρεια. Δεν υπάρχει αμφιβολία πως οι συντελεστές του προσπαθούν να μας παρουσιάσουν το θέμα της σφαγής των δελφινιών μέσα από τη δική τους οπτική γωνία. Ποιος όμως θα μπορούσε να δικαιολογήσει ή να υπερασπιστεί τη βάναυση θανάτωση ενός είδους  ιδιαίτερης ευφυΐας, του οποίου το κρέας δεν είναι καν βρώσιμο; Ποιος αλήθεια θα μπορούσε να επικροτήσει τις προσπάθειες συγκάλυψης της σφαγής και της εμπορίας αυτών των πλασμάτων από την Ιαπωνική κυβέρνηση; Πόση σημασία αλήθεια έχει η υποταγή στην αντικειμενικότητα σε τέτοιες περιπτώσεις;   

Δεν υπάρχουν σχόλια: