Bubblegum Culture: a short story of no importance

Το μεγαλύτερο πρόβλημα του κάθε άνθρωπου σήμερα είναι η πίστη στις δυνάμεις και τις ικανότητες του.


Από τη μία πλευρά έχουμε ένα σωρό πολιτιστικών προϊόντων να μας λέει πως είμαστε «μικροί Θεοί» ή έστω πως μπορούμε να γίνουμε «μικροί Θεοί» και από την άλλη μεριά έχουμε την αλήθεια της καθημερινότητας μας, μια καθημερινότητα που σπάνια μας κάνει χάρες. Χιλιάδες βιβλία «ευαγγέλια» για την προσωπική ανάπτυξη, την αυτό-εκτίμηση και το «φως» που όλοι κρύβουμε μέσα μας. Άλλες τόσες ταινίες με παρόμοια θέματα, στις οποίες πάντα, μα πάντα το σύμπαν συνωμοτεί για να βοηθήσει τον πρωταγωνιστή. Η προσπάθεια αποπροσανατολισμού από την πραγματικότητα επισφραγίζεται με τα προγράμματα της τηλεόρασης: next top model, top chef, master chef, big brother, x-factor και πάει λέγοντας.

Χιλιάδες άνθρωποι, με απόλυτη πίστη στη μοναδικότητα και την ιδιοφυία τους, πηδάνε μέσα από φλεγόμενα στεφάνια, θυμίζοντας αιχμάλωτα ζώα στο τσίρκο, για μια θέση στο όνειρο, όπως τους αρέσει να λένε. Ακόμη και στα όνειρα μας πρέπει να είμαστε ανταγωνιστικοί και ικανοί, ακόμη και σε αυτά πλέον δεν επιτρέπεται απλά να είμαστε ότι είμαστε. Και μόλις η θέση εξασφαλιστεί –με αμφίβολα συχνά κριτήρια- τότε μας πιάνουν οι ανασφάλειες. Τσακωμοί, ξεκατινιάσματα και τρικλοποδιές σε απευθείας μετάδοση, μεγενθυμένα όλα, κομμένα και ραμμένα με τρόπο τέτοιο ώστε να στοιχειοθετούν «διασκέδαση» στα μάτια του κοινού.

Χιλιοειπωμένα όλα αυτά θα μου πείτε. Θα συμφωνήσω. Ο λόγος που νιώθω την ανάγκη να τα ξαναπώ είναι απλά για να εξηγήσω, αν και κάπως αργά πια, το λόγο που διάλεξα τον τίτλο Bubblegum Culture γι’ αυτό το blog. Αρχικός σκοπός μου ήταν να καταγράφω εντός του όλα αυτά που εγώ θεωρώ «τσιχλόφουσκες της πολιτιστικής μας κουλτούρας». Η τσιχλόφουσκα έχει πολλές ιδιότητες: είναι πολύχρωμη, εύγευστη, εύκαμπτη και εύπλαστη, ξετρελαίνει τα μικρά παιδιά και σαγηνεύει τους μεγάλους, προσφέροντας τους την απόλαυση του μηχανικού, ασυναίσθητου, επαναλαμβανόμενου μηρυκασμού, που αποχαυνώνει τις αισθήσεις. Αυτό ακριβώς πιστεύω πως επιτυγχάνει και η νεωτερική ή μετά-μοντέρνα (όπως θα έλεγαν κάποιοι) κουλτούρα, με την οποία μεγαλώσαμε και με την οποία μεγαλώνουν και τα παιδιά μας.

Ως γνήσια Ελληνίδα όμως, δεν κατάφερα να κρατήσω την «ύλη» μου εντός θέματος, ίσως επειδή η κουλτούρα δεν είναι ποτέ ένα πράγμα μόνο, αλλά πολλά μαζί. Είναι αδύνατο λοιπόν να μιλήσω για τα τηλεοπτικά προγράμματα της ελληνικής τηλεόρασης, δίχως να αναφερθώ αναπόφευκτα και στην κατακερματισμένη και διαστρεβλωμένη ταυτότητα του νέο-Έλληνα. Και εδώ ακριβώς είναι που εγώ κάνω τη διαφορά, διότι δεν πιστεύω πως υπάρχει μια και μόνο απάντηση, αλλά χιλιάδες αναπάντητα ερωτήματα, που οδηγούν, όσους επιχειρούν να το σκεφτούν σοβαρά, σε μια διαδικασία συλλογισμού και βαθιάς σκέψης, όμοια με αυτή που προκαλεί το γνωστό ερώτημα: Η κότα κάνει το αυγό ή το αυγό την κότα; Κοινώς, έχουμε την κουλτούρα που μας αντιπροσωπεύει ή αυτή που μας πασάρουνε κάποιοι;



Η αλήθεια βρίσκεται κάπου στη μέση, αλλά αυτή είναι μόνον η προσωπική μου άποψη και θα την αναλύσω.



Σχετικά με τον πολιτισμό, έχω ακούσει πολλές γνώμες και έχω δει άλλες τόσες συμπεριφορές. Οι υπέρμαχοι της «υψηλής τέχνης» σνομπάρουν τους οπαδούς της «χαμηλής». Οι οπαδοί της «χαμηλής», αντί να απολαύσουν τη διαφορετικότητα τους, προσπαθούν να εδραιώσουν το γούστο τους ως «υψηλό». Οι οπαδοί προσπαθούν να γίνουν ειδήμονες και οι ειδήμονες είτε κρύβονται πίσω από την ιδιότητα τους, είτε απολογούνται για τις απόψεις τους, αποφεύγοντας συστηματικά να παραδεχτούν πως παράλληλα είναι και οι ίδιοι οπαδοί. Όσο για τους δημιουργούς, εκεί το τοπίο είναι θολό και επικίνδυνο. Υπάρχουν αυτοί που δημιουργούν και βρίσκουν ανταπόκριση από τους κριτικούς, αλλά όχι από το κοινό. Υπάρχουν αυτοί που δημιουργούν και βρίσκουν φίλους. Υπάρχουν αυτοί που δημιουργούν και βρίσκουν ερωτικούς συντρόφους. Υπάρχουν αυτοί που δημιούργησαν κάποτε και τώρα ψάχνουν για μαθητές ή οπαδούς. Υπάρχουν αυτοί που δημιουργούν για να θρέψουν το αδηφάγο ‘εγώ’ τους, ‘πρώτου βαθμού συγγενείς’ της προηγούμενης κατηγορίας δημιουργών. Υπάρχουν αυτοί που δημιουργούν για να πλουτίσουν ή να διατηρήσουν τον πλούτο τους και υπάρχουν και αυτοί που δημιουργούν λόγω κάποιας ανεξήγητης, εσωτερικής ανάγκης, δίχως ποτέ να ζυγιάσουν στο μυαλό τους τα υπέρ και τα κατά. Η εμπειρία μου ως τώρα μου έχει δείξει πως οι τελευταίοι είναι και αυτοί με τη μεγαλύτερη απήχηση στο κοινωνικό σύνολο.

Κάποιοι από αυτούς έχουν «προβολή» και κάποιοι όχι. Ποιανού ο ‘λόγος’ περνάει δεν είναι αποτέλεσμα τύχης ή ταλέντου, τουλάχιστον όχι πάντα. Στην Ελλάδα, ποιανού η κουλτούρα προβάλετε είναι συχνά αποτέλεσμα διεργασιών που ποτέ δεν φτάνουν στα αυτιά μας, παρά μόνον ως κουτσομπολιά και φήμες. Κάπως έτσι, χωρίς εμείς να το αντιληφθούμε απόλυτα, καταλήγουμε να συνυπάρχουμε –είτε το θέλουμε, είτε όχι- με τις Τατιάνες και τις Τζούλιες αυτής της πλάσης, διότι εμείς μπορεί να τις απορρίπτουμε, αλλά ο διπλανός μας, ο φίλος μας, ο σύντροφός μας, ο γείτονας μας, μέχρι και το αφεντικό μας μπορεί να τις θαυμάζει. Είναι λοιπόν αδύνατο να μην λερώσει λίγο από το ‘γκλίτερ’ τους και εμάς, είναι αδύνατο να κατασκευάσουμε από μόνοι μας τα δικά μας πρότυπα και να τα εδραιώσουμε στη συνείδηση των γύρω. Και ποιος μας λέει, στην τελική, πως το δικό μας πρότυπο είναι και το πιο σωστό;



Δεν διάλεξα τυχαία όμως τα ονόματα των κυριών που αναφέρω παραπάνω, ούτε τυχαίο είναι που επικεντρώνομαι στις ‘κυρίες’ και όχι στους ‘κυρίους’ της lifestyle δικτατορίας μας.

.

Ο λόγος που πολλές από τις αναρτήσεις μου έχουν «άρωμα γυναίκας» είναι απλά επειδή πιστεύω ακράδαντα πως οι γυναίκες είναι οι πιο ευάλωτοι –αν και πρόθυμοι- παίκτες αυτού του παιχνιδιού. ‘God help you, if you’re an ugly girl, of course too pretty is also your doom, cause everyone harbors a secret hatred for the prettiest girl in the room’. Αυτοί οι στοίχοι εμπερικλείουν όλη, πιστεύω, την αλήθεια της καθημερινότητας πολλών γυναικών, μα γι’ αυτό δεν φταίει εξολοκλήρου η κουλτούρα μας, φταίει και η οικογένεια μας. Τόσες και τόσες μαμάδες προτρέπουν τις όμορφες κόρες τους να προβάλουν την ομορφιά τους, άλλες τόσες προτρέπουν τις κόρες τους να την ‘κατασκευάσουν’, ως το μοναδικό τους εφόδιο σε αυτή τη ζωή, ενώ οι πιο έξυπνες από αυτές τις προτρέπουν να σπουδάσουν, με την κρυφή ελπίδα πως πριν την απόκτηση του πτυχίου, θα έχουν ήδη αποκτήσει σύζυγο. Αλίμονο στις άσχημες, που αν δεν επενδύσουν στην καριέρα τους, τον προσποιούμενο ‘ανδρισμό’ τους και την οικονομική τους εξασφάλιση, τότε πιθανώς θα καταλήξουν κομπάρσοι στις ‘λαμπρές’ ζωές των γύρω.



Σκληρά λόγια; Ίσως, μα και τόσο αληθινά μερικές φορές. Τόσο αληθινά, ώστε να επικροτούμε τις ‘πολυδιάστατες’, όπως λέει η κυρία Καγιά, γυναικείες προσωπικότητες, δίχως να καταλαβαίνουμε πως ουσιαστικά εννοεί τις διχασμένες και εύπλαστες προσωπικότητες. Τόσο αληθινά, ώστε να δεχόμαστε να βλέπουμε, δίχως να επαναστατούμε, την κυρία Καγιά και τους συνεργάτες της να προτρέπουν με εξωφρενική φυσικότητα ήδη σκελετωμένες κοπέλες να κάνουν δίαιτα. Τόσο αληθινά, ώστε να δεχόμαστε ανενόχλητοι την τηλεοπτική παρέλαση εκατοντάδων στάρλετ ή celebrities, οι οποίες δεν έχουν κανένα ταλέντο να επιδείξουν, πέρα από αυτά που τους χάρισε η φύση ή ο πλαστικός τους χειρούργος. Τόσο αληθινά, ώστε να γελάμε με τον εξευτελισμό και τη γελοιοποίηση των λιγότερο όμορφων γυναικών σε απαράδεκτες παραγωγές, όπως το ‘Μια νύφη για το γιο μου’. Θα μου πείτε ‘αυτά υπάρχουν παντού στον κόσμο’. Σίγουρα, μα μόνο στην Ελλάδα τα βλέπουμε με τέτοια συχνότητα και μόνον εδώ τόσες πολλές ‘στάρλετ’ το έχουν κάνει επάγγελμα για ΤΟΣΟ μεγάλο χρονικό διάστημα.



Και επανέρχομαι στην αρχική μου σκέψη. Το μεγαλύτερο πρόβλημα του κάθε ανθρώπου σήμερα είναι να πιστέψει στις δυνάμεις και τις ικανότητες του. Αυτό είναι το μοναδικό του όπλο και η καλύτερη άμυνα του στο χάος των αντικρουόμενων μηνυμάτων που τον σφυροκοπούν. Για να το επιτύχει, θα πρέπει πρώτα να καταλάβει τα πάντα γύρω του και τη θέση του εντός τους. Όταν το καταφέρει –πράγμα δύσκολο, αναμφίβολα- θα καταλάβει αυτόματα και τα όρια του, αλλά και τις προοπτικές του εντός του συνόλου. Η συνειδητοποίηση όμως δεν επιτυγχάνετε μόνον μέσα από τα βιβλία και τα κηρύγματα. Η συνειδητοποίηση είναι αποτέλεσμα προσπάθειας, σκέψης, μα και τύχης, της τύχης να έχεις τους σωστούς ανθρώπους δίπλα σου. Η τσιχλόφουσκα της κουλτούρας μας, έχει και αυτή τη θέση της στη ζωή μας. Τη χρειαζόμαστε για να ξεφεύγουμε, να χαλαρώνουμε που και πού, ίσως και να ανακαλύπτουμε νέα, χρήσιμα, κάποιες φορές πολύτιμα πράγματα για εμάς και τους γύρω. Το θέμα είναι να μην εγκλωβιστούμε στην ευδαιμονία του μηρυκασμού της και να μην αφήσουμε τη γλυκιά, συνθετική της γεύση να δηλητηριάσει τον οργανισμό μας.



Edit:Τι βιντεάκι θα κολλούσε σε αυτή την ανάρτηση άραγε; Δεν μπορούσα να σκεφτώ κανένα καλύτερο και πιο επίκαιρο. Thank you for your patience.